Η φίλη μου η Μαρίνα μου έστειλε με e-mail τον ακόλουθο σύνδεσμο, που δείχνει μία εκπομπή που κάνει κριτική στον Χάρρυ Πόττερ. Έκανα προώθηση του μηνύματος στους μαθητές μου και έγραψα μερικές σκέψεις μου για την πολυσυζητημένη σειρά βιβλίων του Χάρρυ.
Το βιντεάκι μου ξανάφερε στο νου ένα θέμα που θέλω να μοιραστώ μαζί σας.
Δεν είναι η μαγεία αυτό που με φοβίζει στον Χάρρυ Πόττερ,
όσο η "διαχείριση τρόμου - κακού" που προβάλλεται σήμερα από βιβλία ή ταινίες
και η εξύμνηση ενός προτύπου ανθρώπου "ρόμποκοκ" χωρίς αισθήματα, με πολύ "γερό στομάχι", που δεν μασάει μπροστά σε τίποτε ...
Και γω διάβασα τα τρία πρώτα βιβλία του Χάρρυ Πόττερ (και μάλιστα το πρώτο σε μία νύχτα!)
Να σας πω την αλήθεια, καταλαβαίνω γιατί γίνεται αυτός ο πανικός με τα βιβλία αυτά.
Είναι γραμμένα έξυπνα, με τρόπο που να μην θέλεις να τα αφήσεις από τα χέρια σου
και επίσης πραγματεύονται θέματα που κανονικά δεν υπάρχουν σε "παιδικά" βιβλία: μαγεία, εξαφανίσεις, δρακουλιάρικα σκηνικά, πολύ σκοτάδι, τρόμος και τα σχετικά... στοιχεία που υπάρχουν στα θρίλλερ που επίσης αυτόν τον καιρόν κάνουν θραύση στις παιδικές (ηλικιακά τουλάχιστον) ψυχές...
Όπως σας είπα, με το πρώτο βιβλίο σχεδόν ενθουσιάστηκα! Το πήρα χαλαρά "σιγά μωρέ ... φαντασία είναι κλπ".
Συνέχισα στο δεύτερο, το τρίτο με χάλασε λίγο (ένιωθα ότι επαναλαμβανόταν η συγγραφέας και τίποτε καινούργιο δεν θα μου έδινε)
αλλά από περιέργεια αγόρασα και το 4ο.
Όταν ξεκίνησα, όμως, να το διαβάζω ένιωσα την αποφορά ενός πτώματος. Ξεκινάει με έναν θάνατο. Ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι δεν αντέχω άλλο να βυθίζομαι σ' αυτό το σκοτεινό και κρύο τοπίο με την πανταχού παρούσα δύναμη του Κακού. Αισθάνθηκα πως βαδίζω σε ένα μαύρο, πυκνό δάσος, όπου γύρω μου ουρλιάζουν δαίμονες. Κι έκλεισα αμέσως το βιβλίο. Και δεν ξανασχολήθηκα μ' αυτό... χρόνια τώρα.
Όχι πως φοβήθηκα πως θα με κάνει να μπλεχτώ με τη μαγεία. Όχι.
Απλά, συνειδητοποίησα πως μου είναι άχρηστο. Και βλαβερό για την ηρεμία της ψυχής μου. Αυτό.
Και τώρα που είδα το βιντεάκι και ξαναθυμήθηκα εκείνο το ρίγος...
Οι μαθητές μου - οι περισσότεροι - κατά καιρούς, μού εκθειάζουν τα υπόλοιπα βιβλία του Χάρρυ και μου λένε πως έχω άδικο και πως χάνω που δεν τα έχω διαβάσει και να το ξανασκεφτώ.
Εγώ δεν σκέφτομαι τίποτε. Είναι κακή λογοτεχνία. Δεν χάνω το χρόνο μου εκεί.
Ο Χάρρυ καταρχήν δεν έχει σοβαρή προσωπικότητα, μα ούτε και οι φίλοι του. Ό,τι κάνουν βασίζεται σε δυνάμεις έξω από τη μεγαλύτερη δύναμη που κατέχει ο άνθρωπος και λέγεται "χαρακτήρας". Να μη μιλήσω για ψυχογραφία και βάθος ανάλυσης σκέψεων και αισθημάτων που είναι αναιμικές έως ανύπαρκτες στη δημιουργία της Ρόουλινγκ. Η κυρία έχει φαντασία και καλή γραφή. Μα δεν έχει "περιεχόμενο". Απουσιάζουν οι ιδέες.
Όχι. Η περιπέτεια μόνη της και σκέτη δεν μου κάνει.
(Αν είναι έτσι... παίζω κι ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι... ή πάω να δω ένα αμερικάνικο έργο δράσης στο σινεμά...)
Από τη λογοτεχνία ... θέλω κάτι που θ' αγγίξει την ψυχή μου, θα μου ανοίξει νέους δρόμους σκέψης, κάτι που θα μου δώσει κίνητρο να γίνω καλύτερος άνθρωπος, να φερθώ πιο σωστά στους συνανθρώπους μου, να τους κατανοήσω, να κάνω πιο έμπρακτη την αγάπη μου προς αυτούς, με αληθινές κινήσεις και στοιχεία του πραγματικού κόσμου.
Θέλω κάτι που θα με κάνει πιο σοφή, όχι για να γίνω εγώ δυνατή και "ανώτερη", αλλά για να βοηθήσω περισσότερο τον εαυτό μου και τους γύρω μου με τη σοφία που θα μου δώσει το βιβλίο.
Θέλω όταν διαβάζω να "συγκινούμαι", δηλαδή να γίνεται στο μυαλό και στο είναι μου μία κίνηση η οποία θα με οδηγεί προς τα πάνω κι όχι προς τα κάτω.
Μπορεί να σας φαίνονται πολύ απλοϊκά αυτά που γράφω. Μπορεί και να είναι.
Μα όπως τα νιώθω, τα γράφω.
Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί πρέπει να ενδώσουμε στη σύγχρονη νοοτροπία που θέλει τα παιδιά να παίζουν με τέρατα, να βλέπουν θρίλλερ και να διαβάζουν για δράκους και μάγους. Δεν εννοώ ότι δεν πρέπει να υπάρχει η παρουσία του κακού στα βιβλία! Και στα παραμύθια έχει τον κακό το λύκο ή την κακιά μάγισσα... Αλλοίμονο, άλλωστε και στην πραγματικότητα το κακό υπάρχει. Γιατί να κυριαρχεί όμως;
Χαθήκανε τα καλά βιβλιαράκια; Τόσοι ωραίοι συγγραφείς... που γράφουν αληθινή λογοτεχνία...
Γιατί να τρέφονται τα παιδιά μας με πατατάκια... που πολλές φορές είναι και ψιλοδηλητηριασμένα;
Γιατί να έχουμε τη νοοτροπία του "από το ολότελα, καλή κι η Παναγιώταινα"; "Αφού δεν μπορούν να διαβάσουν τίποτε άλλο τα παιδιά, ας διαβάσουν έστω Χάρρυ Πόττερ"!
Διαφωνώ. Αν το παιδί δεν μπορεί να διαβάζει τίποτε άλλο πέραν του Χάρρυ Πόττερ, τότε η μάχη για το βιβλίο έχει χαθεί...
Και μεις πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μη χαθεί αυτή η μάχη!
Όπως συμβαίνει σε όλα τα πράγματα, έτσι και εδώ.
Υπάρχουν βιβλία που ανεβάζουν και βιβλία που καταστρέφουν.
Είμαστε ελεύθεροι να διαβάζουμε ό,τι θέλουμε.
Γεννηθήκαμε για να ζούμε ελεύθεροι και να έχουμε το δικαίωμα της επιλογής.
Κάτι ήξερε κι ο Απόστολος Παύλος, όμως, όταν έλεγε:
"Πάντα μοι έξεστι, αλλ' ου πάντα συμφέρει"
που θα πει:
"Όλα μπορώ να τα κάνω, αλλά δεν με συμφέρουν όλα"...
7 σχόλια:
Καλημέρα και συγχαρητήρια για το όμορφο ιστολόγιο. Σε διαβάζω αλλά δεν έτυχε ακόμα να τα πούμε.
Ας είναι λοιπόν ο Χ.Π. η αρχή.
Πολύ ωραία ανάρτηση και η κριτική για τον Χάρρυ Πότερ. Πειστική και ειλικρινής.
Συμφωνώ απολύτως στα περί "χαρακτήρα" και πώς διαμορφώνεται. Εν τούτοις εγώ αναγνωρίζω ότι πολλά παιδιά με στυλ "απουσιολόγου" που έχουν υποφέρει από νταήδες στο σχολείο ίσως ταυτίζονται με το συμπαθητικό αυτό παιδί που παίζει στα δάχτυλα τα ξόρκια, ανάγοντας βέβαια τις ανθρώπινες σχέσεις σε επικράτηση και εντυπωσιασμό μέσω της αποστήθισης ενός πετυχημένου ξορκιού.
Και ένα ακόμα καλό - αν σημαίνει κάτι βέβαια στην εμπορευματοποιημένη κοινωνία που ζούμε - έκανε τα παιδιά να διαβάζουν. Αυτό το βρίσκω καλό ας είναι και καταστροφικός :) :) :)
Αν δεν σας κουράζω, δείτε ένα λινκ που έχω γράψει πριν δυο χρόνια περίπου για το Pensieve, την κιβωτό των στοχασμών στο Χ. Π.
Η κιβωτός των στοχασμών και οι παγίδες της μνήμης
Καλή Σαρακοστή
Είναι αλήθεια ότι πολλά από τα πιο γνωστά μας παραμύθια έχουν στοιχεία μαγείας και μάλιστα οι μάγισσες διακρίνονται σε καλές ή κακές μάγισες, νεράιδες κλπ.
Επίσης πολλά παραμύθια έχουν στοιχεία τρόμου, με τέρατα, ιστορίες που εκτυλίσσονται μέσα σε σκοτεινά δάση και πύργους... (σκέψου ακόμα και το πιο αθώο, τον λύκο με την κοκκινοσκουφίτσα:))
Το ίδιο και η μυθολολογία, πολλές ιστορίες της οποίας είναι από τις πιο αγαπημένες των παιδιών.
Αυτά αντιλήφθηκα όταν διάβαζα παραμύθια στη κόρη μου όταν ήταν μικρή, για να κοιμηθεί, παραμύθια και μύθους αγαπημένα με τα οποία μεγάλωσα κι εγώ. (Και τα παιδιά θέλουν να τα ακούνε και να τα ξανακούνε). Πάντως, όταν το συνειδητοποίησα, ευτυχώς πολύ γρήγορα, αποφάσισα το βράδυ να της διαβάζω μόνο από τα άλλα τα όμορφα, αυτά για την παιδική ψυχή, χωρίς τέτοιες εικόνες.
Για τον Harry Potter, δεν πήρα κανένα βιβλίο, όμως είδα τις πρώτες ταινίες του. Και ήταν εντυπωσιακές! Η διαπίστωσή μου, αν θέλεις την γνώμη μου, ήταν ότι εκτός από τα στοιχεία "μαγείας" ή "τρόμου" που είπα πιο πριν, πράγματι περνούσε κάτι παραπάνω, δεν ξέρω αν αυτό λέγεται σατανικό όπως λέει κάποιος στο βίντεο της ανάρτηστής σου, ή αλλοιώς, όμως σίγουρα ήταν κάτι παραπάνω!
Όμως μην εκπλήσσεσαι τόσο, γιατί αν δεις πολλά από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια των παιδιών που σήμερα είναι από τις πιο αγαπημένες μορφές ψυχαγωγίας τους, μέχρι και σε σημείο εθισμού, (για μικρά παιδιά, για εφήβους αλλά και για μεγαλύτερους ακόμα νέους)είναι γεμμάτα από τέτοια στοιχεία!!!
Δεν ξέρω πια τί μπορεί να γίνει, το θέμα είναι σε διεθνές επίπεδο πλέον και ανεξέλεγκτο. Ό,τι μπορεί να κάνει κανείς πλέον μόνος του στα παιδιά του. Όχι δεν μιλάω για άγνοια ή για στρουθοκαμηλισμό, ούτε για απαγόρευση στα παιδιά και απομόνωσή τους από του τί συμβαίνει, αλλά, αντιθέτως, για γνώση του τί βλέπουν και τί μπορεί αυτό να σημαίνει.
Φλώρα μου, το θέμα που άνοιξες είναι τεράστιο και βέβαια δεν εξαντλείται στα όρια των σχολίων. Ήταν μόνο κάποιες μικρές σκέψεις.
Σε φιλώ, καλό βράδυ!
Καλησπερίζω πρώτ' απ' όλα.
Πράγματι, όπως λέει και η Αστρια, το θέμα που ανοίγει αυτή η ανάρτηση είναι πολύ πλατύ.
Συμφωνώ μαζί σου, Φλόρα, στην προσέγγιση της "ποιότητας" αυτής της σειράς βιβλίων. Αν και μόνο από το ότι υπήρξαν τόσες πολλές συνέχειες στην αρχική του ιδέα, έδειχνε ότι η εμπορικότητα προκρίθηκε έναντι της λογοτεχνίας. Να θυμίσω εδώ και την πολύ παλαιότερη (παμπάλαιη) σειρά των βιβλίων της Πολυάνας. Το πρώτο έδινε κάτι στα παιδιά, μετά όμως...
Να συμπληρώσηω στον προβληματισμό και τη γλωσσική πλευρά του ζητήματος. Όσο καλή και αν είναι μια μετάφραση, δεν μπορεί να αποδώσει στη γλώσσα-στόχο τους νέους όρους που επινοεί ένας συγγραφέας στη γλώσσα του. Σίγουρα δε κάτι τέτοιο δεν καλλιεργεί καθόλου το γλωσσικό αισθητήριο των μικρών αναγνωστών, μια πολύ σημαντική πλευρά της παιδικής λογοτεχνίας που συχνά παραβλέπεται. Έτσι τα παιδιά εστιάζονται περισσότερο στο "τι γίνεται;" παρά στο "πώς λέγεται αυτό που γίνεται;".
Να καταθέσω όμως και μια εμπειρία για το πόσο μπορεί καμιά φορά να μας εκπλήξει το παιδικό ένστικτο. Δεν θυμάμαι αν ήταν η πρώτη ή δεύτερη ταινία Harry Potter που έβλεπα με τον 8χρονο ανιψιό μου. Μια εβδομάδα νωρίτερα είχαμε δει και τη Νήσο των Θησαυρών σε έκδοση κινουμένων σχεδίων που εξελισσόταν στο διάστημα. Όταν τον ρώτησα ποια από τις 2 ταινίες του άρεσε, απάντησε ότι προτιμούσε τη Νήσο των Θησαυρών και, στο δικό μου γιατί, παρέταξε το επιχείρημα: Μα, θεία, στον Harry Potter καταλάβαινες από την αρχή ότι θα νικήσει, ενώ στην άλλη ταινία τα πράγματα άλλαζαν. Ο κακός φαινόταν καλός, ενώ αυτός που φαινόταν κακός στο τέλος καταλαβαίναμε ότι ήταν καλός.
Ας έχουμε λοιπόν λίγη εμπιστοσύνη στα παιδικά κριτήρια. Λίγη συζήτηση χρειάζονται μόνο για να τα οξύνουν.
Συγγνώμη για την κατάχρηση του χώρου, αλλά το θέμα με προκάλεσε.
Διάβασα την κριτική σου για το έργο της J.Rowling, δε θα συμφωνήσω όμως. Ελπίζω να καταφέρω να σε πείσω έστω και στο ελάχιστο με τα παρακάτω λόγια μου...
Βλέπω ότι η μικρή μου αδερφή (όταν ήταν μικρή) ξεκίνησε να διαβάζει βιβλία από τον Χάρι Πότερ, μάλιστα τα διάβασε και στα αγγλικά, πράγμα που την ωφέλησε για ευνόητους λόγους.
Η μυθοπλασία της Rowling έχει ένα αδιαμφισβήτητο ενδιαφέρον που εξάπτει την φαντασία των παιδιών.Δεν βλέπω πού γίνεται η εξύμνηση ενός παιδιού "ρόμποκοπ" που λες... Αντιθέτως μάλιστα, πιστεύω ότι υπενθυμίζεται διαρκώς η ανθρώπινη πλευρά ενός ντροπαλού αγοριού (σε σημείο δακρύβρεχτου) το οποίο προσπαθεί απλά να μην το βάλει κάτω σκεπτόμενο μια χαρούμενη εικόνα των γονιών του και τον αγαπημένο του θείο, προσπαθεί να κερδίσει την καρδιά ενός κοριτσιού που τελικά δεν τον θέλει, γενικώς προσπαθεί και άλλοτε τα καταφέρνει ενώ άλλοτε όχι, πράγμα που το θεωρώ και ειλικρινές και υγιές στοιχείο του μυθιστορήματος. (Πόσα παιδικά βιβλία υπάρχουν με happy end και συνεχώς χαρούμενες στιγμές, που τελικά αυτό που καταφέρνουν με την χαζοχαρούμενη ατμόσφαιρά τους είναι να βυθίζουν τα παιδιά σε μια απίστευτη απογοήτευση για την αληθινή ζωή -κάτι που έπαθα κι εγώ αλλά ευτυχώς με έσωσαν τα βιβλία του Ασίμωφ, ένος συγγραφέα που δεν έχει καμιά σχέση με παιδική λογοτεχνία, έλα όμως που τον λάτρεψα! αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία)...
λες επίσης ότι τα βιβλία του Χάρι Πότερ "πραγματεύονται θέματα που κανονικά δεν υπάρχουν σε "παιδικά" βιβλία: μαγεία, εξαφανίσεις, δρακουλιάρικα σκηνικά, πολύ σκοτάδι, τρόμος και τα σχετικά" ...ωστόσο αυτά είναι θέματα που υπάρχουν σχεδόν χωρίς εξαίρεση σε κάθε παραμύθι, όπως σωστά επισημαίνει και η Άστρια. Ας μη θυμηθούμε την επιφανειακότητα των χαρακτήρων των κλασικών παραμυθιών που τόσο αγαπούν τα παιδιά, η όμορφη Χιονάτη, οι καλοί νάνοι, η καημένη Σταχτοπούτα και στο τέλος πάντα ένας πρίγκιπας χωρίς καμία προσωπικότητα.
Βέβαια τα "δρακουλιάρικα" σκηνικά δε ξέρω αν υπάρχουν στον Χάρι μιας και τα βιβλία του έχουν ένα πλήθος άλλων σκηνών όπου διαδραματίζονται γεγονότα: τα δωμάτια των παιδιών στο σχολείο που γίνεται ο χαβαλές, οι εκδρομές σε διάφορα μέρη, η μικρή καλύβα του Χάγκριντ, ο σταθμός τρένου αλλά και σκηνικά όπου συμβαίνουν τα τρομερά πράγματα όπως στην φωλιά της μεγάλης αράχνης του Άραγκον, που παρόλο που είναι ένας τέρας ο Χάγκριντ το αγαπάει και κλαίει όταν αυτό πεθαίνει από γηρατειά. Επίσης υπάρχει κι ο κακός Βόλτεμορτ με την αηδιαστική του παρέα που θέλει να χτίσει την αυτοκρατορία του Κακού...(ένας αρουραίος με ροκανισμένο αυτί, ο κακός μπαμπάς του μικρού Μάλφοι που είναι συμμαθητής-ανταγωνιστής του Χάρι, και άλλοι που περιγράφονται σαν πραγματικά παραδείγματα προς αποφυγή)
Όπως και να έχει δεν βλέπω κάτι το επιλήψιμο ως προς την επίδραση στη φαντασία των παιδιών και σίγουρα δε θεωρώ ότι το "επίπεδο" του βιβλίου είναι τόσο χαμηλό ώστε να γίνεται βλαβερό για τα παιδιά. Τείνουμε να αντιστεκόμαστε σε μεγάλες εμπορικές επιτυχίες και να είμαστε σκεπτικοί για την μεγάλη αγάπη που δείχνουν ιδίως τα παιδιά σε κάποια πράγματα.
Το κακό στην όλη ιστορία του Χάρι Πότερ δεν είναι ο ίδιος ο Χάρι Πότερ που είναι και άξιο παλικάρι και καλό παιδί αυτός και οι φίλοι του και όλη η παρέα. Το κακό είναι ότι πίσω από τον Χάρι έχει στηθεί μια βιομηχανία τεράστια, ένα κάκιστο πανηγύρι, που προσπαθεί να πουλήσει στα παιδιά πιτζάμες, παγωτά και χαζοπαιχνίδια με την φάτσα του Χάρι Πότερ (του παιδιού που τον υποδύεται στον κινηματογράφο δηλαδή) και το κάνει πολύ πετυχημένα, δυστυχώς. Οι γονείς και όλοι μας θα πρέπει να ανησυχούμε περισσότερο για το πώς ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα (όποιο και αν είναι αυτό) γίνεται αίτιο για καταναλωτικό όργιο που στερεύει το πραγματικό νόημα του βιβλίου που είναι πρωτίστως να μιλήσει στη φαντασία των παιδιών, και όχι στην τσέπη των γονιών.
Θεέ μου... συγνώμη δεν είχα ιδέα ότι έγραψα τόσο πολύ ... :I
Δεν έχω διαβάσει τα βιβλία, αλλά θεωρώ κι εγώ ότι το διάβασμα δεν είναι αυτοσκοπός... και πολλές φορές έχω πει: "αν είναι να διαβάζουμε παραλογοτεχνία, καλύτερα να μη διαβάζουμε καθόλου". Κι επίσης διαφωνώ με το ότι είναι καλό να εκδίδονται τόσα πολλά βιβλία, καλά ή λιγότερο καλά. Μέσα στην υπερπροσφορά χάνονται δυστυχώς αξιόλογα έργα, ενώ επιπλέουν όσα καλώς ή κακώς προβάλλονται.
Συγχωρήστε μου την έλλειψη απαντήσεων στα σχόλιά σας.
Τα διάβασα πολύ προσεκτικά, αλήθεια.
Εκτιμώ πολύ τη γνώμη σας και σας ευχαριστώ ειλικρινά...
Δημοσίευση σχολίου